Nog maar nauwelijks het vorige artikel geschreven hebbend ging het nieuws over al weer iets passends. Waarbij ik me weer afvroeg; is er nu eigenlijk wel echt iets veranderd in 200 jaar tijd?
Java 1825
Dat ik een roman aan het schrijven ben over Marten Douwes Teenstra schreef ik u al. Marten kwam in september 1825 aan op Java. Het was net nadat de Java-oorlog [1825-1830] was begonnen…
Java was een kolonie van Nederland. In de VOC tijd ging het vooral om handel. Later werd het landjepik, machtsmisbruik, arrogantie, disrespect en vele andere negatiefs. Met de Java oorlog als gevolg. Er komt een moment dat de emmer vol is en overloopt.
In het boek De wraak van Diponegoro (zie vorige column) wordt onder meer een voorval besproken dat de Hollandse resident Smissaert op de sultanstroon ging zitten terwijl de Javaanse prins op een krukje er naast moest.
Sofagate
7 april 2021. Bij een topontmoeting te Ankara tussen de Turkse president Erdogan en de Europese commissievoorzitter Ursula von der Leyen en Europees president Charles Michel stond er geen stoel klaar voor Von der Leyen. Michel ging op de stoel naast Erdogan zitten, Von der Leyen koos na een verbaasd ‘eeuuhh’ voor een plekje op de sofa. Politica reageerden gechoqueerd.
Juist omdat de EU een maand eerder stevige kritiek had op Turkije toen deze zich terugtrok uit een verdrag voor vrouwenrechten. Niet alleen Erdogan en Turkije, ook Michel kreeg kritiek. Hij had niet moeten accepteren dat er geen stoel voor zijn vrouwelijke collega stond. Dat hij zelf ging zitten was al helemaal niet ‘hoffelijk’.
Veel foto’s kwamen langs waarop Erdogan stond met twee leiders op bezoek, op gelijkwaardige stoelen. Mannelijke leiders. Veel kritieken dus. “Een economische grootmacht moet bullebakken aankunnen. En dat begint bij je niet laten meeslepen in schofterig gedrag.”
Ruttedoctrine voor Het Hogeland raadsleden
Op 12 april 2021 een column Raadsleden in de knel op Omroep Het Hogeland. “Omtzigtgate mag de nationale politiek al een dikke week in haar grip hebben, op lokaal gebied gebeurt precies hetzelfde”, schrijft Cees van de Meent in het artikel. Hij beschrijft de verschillen voor college- en raadsleden.
Het college maakt gebruik van het ambtenarenapparaat, externe, dure adviesbureaus en een oneindig groot netwerk. Het college (ver)draait moties, laat rapporten schrijven en als de rapportage niet geheel in haar straatje past, dan laten ze er toch nog één schrijven. Cijfers worden uitgelegd zoals die het college passen.
Het college neemt de macht; de coalitiepartijen verdedigen het college, coalitieakkoord en hun wethouders; de raad volgt (vaak door onvoldoende middelen) de voorstellen op en het individuele raadslid heeft de fractie maar te volgen. De oppositie heeft helemaal niets in te brengen. Van dualisme is geen sprake. Het college vergeet een belangrijk punt: de gemeenteraad is de baas! De schrijver doet een oproep aan de raadsleden om zich hun macht ook te laten gelden in de grote projecten.
Ook in politiek Den Haag gaat het fel tekeer tegen de demissionaire maar nog steeds “zittende macht”. Geert Wilders reageert op 12 mei tijdens het debat over het eindverslag van de informateur dat de door Rutte gepresenteerde ‘radicale ideeën over de nieuwe bestuurscultuur’ om het vertrouwen terug te winnen. “Maar wat we te zien kregen was radicale arrogantie. Een premier in blessuretijd met een totaal onvermogen tot zelfreflectie”.
I am Greta
Er kwam een pop-up van een kennelijk volgens google voor mij interessant onderwerp; een documentaire over Greta Thunberg, die vanaf 2018 bekend werd als 15 jarige strijdster om de klimaatcrisis op de agenda van de politiek te krijgen.
En inderdaad google, eigenlijk is ze wel te vergelijken met Marten Douwes Teenstra die vocht tegen de slavernij en onrecht tegen mensen.
Shell en andere koppen
Een aantal ‘krantenkoppen’ op nieuwswebsites.
- Rechtenstudenten dienen een klacht in over misleidende reclame van Shell.
- Kabinet worstelt met verdeling en hoogte van de bonus voor zorgmedewerkers.
- Winkels failliet door coronacrisis.
- Inwoners Oudeschip schrikken van uitbreiding Eemshaven. ‘Ze proberen je weg te jagen’.
- Vrachtschip verliest containers nabij Ameland.
- Klokkenluider toeslagenaffaire wil cultuurverandering bij hele overheid.
- Tweede kamer wil dat minister alles uit de kast haalt om NAM te laten betalen.
- NAM beklaagt zich over ‘vage’ rekeningen.
En begin mei;
- NAM directeur Johan Atema zegt in een interview van NRC Handelsblad dat in plaats van 26.000 er maar 50 huizen in het Groningse aardbevingsgebied hoeven te worden versterkt.
Om vervolgens later ‘de onrust over zijn uitspraken’ te betreuren.
En zo zouden we nog lang kunnen doorgaan.
Het is soms een optelling van allerlei frustraties. Dingen die zijn opgelegd, die niet mogen. Die allang aangepakt hadden moeten worden, die nooit gedaan hadden moeten worden etc etc.
Zaken die niet voor iedereen duidelijk zijn en/of waar niet iedereen hetzelfde over denkt. Daar is niks mis mee. Maar om ‘van bovenaf’ en ‘altijd’ zaken op te leggen, zonder aandacht voor de ander, dat voelt niet (meer) als een democratie. Als degene die jouw belangen mee zou moeten wegen dat nooit doet, dan is de kans groot dat er een druppel komt die de emmer doet overlopen.
Dat overkwam Hendrik de Cock in 1834.
Dat overkwam Diponegoro in 1825.
Dat overkwam Mandela, Gandhi, Marten Luther King, moeder Teresa, Multatuli (Max Havelaar), Victor Hugo (Les Misérables), Johannes vd Bosch (Pauperparadijs) en ga zo maar door.
Die passie om het voor een ander tot een betere wereld te maken was er ook in de politiek; aan Drees (WAO) en diverse andere ministers hebben we goede regelgeving te danken.
Anderzijds zien we nu dat er in regelingen gesneden wordt. Om redenen. Maar redenen die niet iedereen begrijpt, die niet meer democratisch voelen etc.
En die soms ook nog eens gelogen blijken te zijn. Of niet volledig verteld, verdraaid, vergeten, etc.
Een passie die alleen nog maar lijkt te draaien om het voor jezelf tot een betere wereld te maken. Met schijt aan die ander.
Nieuwe elite gezocht
Recent zag ik een pakkend filmpje uit 2019 met Sander Schimmelpenninck, hoofdredacteur van Quote, die aan SP Tweede Kamerlid Ronald van Raak vertelde over zijn boek Elite Gezocht.
Volgens het woordenboek is elite de ‘bovenlaag’, het machtigste, rijkste en best opgeleide deel van de bevolking.
Schimmelpenninck maakt een onderscheid:
Enerzijds is er de politieke elite; de politici, mensen die de politiek zijn ingegaan om juist hun nek uit te steken. Anderzijds is er de economische elite. Ondernemers die ‘elite zijn tegen wil en dank. Bij wie de gedachte overheerst dat ze met helemaal niemand wat te maken hebben.’
In het gesprek wordt benadrukt dat de laatste crisis niet het gevolg was van economische schommelingen of een natuurcrisis. Maar door beslissingen van mensen in de financiële sector (bankiers). Mensen aan de top, die vooral aan zichzelf hebben gedacht, die een slecht moreel kompas hadden. En die enorme risico’s namen met andermans geld.
Een elite van mensen die arrogant zijn geworden; “ach, die verdient een honderdste van wat ik verdien, daar ga je toch niet naar luisteren”.
Bankiers zijn in feite dienstverleners, maar ze zijn zich gaan verwarren met ondernemers (zelfbedrog). Ze leven met de instelling; ‘ik ga die wereld niet veranderen, we moeten gewoon dealen met de wereld zoals die is, en ik ga daar het beste voor mezelf uithalen.” Terwijl juist ook die elite er voor de samenleving moet zijn.
Schimmelpenninck vindt dat er een groot ‘belasting-idee’ moeten komen, “wat is eerlijk”. En hij wijst op de ‘duidelijke constante’; “als je het niet wilt delen, komen ze het halen.”
De macht van het geld
In het NRC van 13 mei een verhaal van een journalist die huisjesmelker is geworden om een pensioen achter de hand te hebben.
Hij schreef een boek over zijn bevindingen en stelt dat we zo snel mogelijk van het idee af moeten dat ´bouwen-bouwen-bouwen’ tot een oplossing zou moeten leiden voor de wooncrisis. We hebben geen huizenprobleem, maar een geldprobleem.
„Dat huizen zoveel waard zijn, heeft bijna niets te maken met het aanbod. De waarde kan blijven oplopen, dus wordt alles bepaald door de portemonnee van de koper: hoeveel je van de bank mag lenen en wat je hebt opgespaard of van je ouders krijgt. Daardoor stijgen de prijzen nu zo hard. Want hoe meer je kunt betalen, hoe meer je zúlt betalen.”
“De verlaging van de overdrachtsbelasting heeft de prijzen nog verder omhoog gegooid. Logisch, want als je als starter niet meer hoeft bij te betalen en extra geld overhoudt, wat doet de verkoper dan? Die rekent het meteen door in de prijs.”
Hij zit nu vast in het systeem. Op de vraag of hij niet het juiste voorbeeld kan geven, door als huisjesmelker een lagere huur te gaan vragen:
„Dat is het gekke: ik kon dat eerste appartementje kopen omdat de bank alvast de hoogste huur incalculeerde die ik kon gaan vragen. Als ik een gunstige prijs aan mijn huurders aanbied, kan ik die hypotheek nooit terugbetalen. Dat is precies het probleem: het zit in het systeem ingebakken, het is een wurggreep.”
Java oorlog
Het voert te ver om hier heel diep op de huidige problemen in te gaan. En het voert ook te ver om hier het hele boek over Diponegoro samen te vatten. Maar dat de mensheid in 200 jaar niet beter is geworden. Tja, wat moet je daar van zeggen.
Heb ik daar dan altijd te onnozel naar gekeken? Of is, wat je ook wel leest, het juist de laatste decennia weer erger geworden? Ik stond er bij en keek er naar.
Is het tijd om het tij te keren?
Ach, het is niet mijn intentie om op te roepen tot een revolutie. Maar ik heb bewondering: Hendrik de Cock probeerde voor 1834 de ‘machtigen’ binnen de kerk tot zijn inzicht te brengen. Te bekeren naar het oude geloof. Het bleek niet mogelijk. Hij moest grijpen naar een eigen weg. De kerkelijke afscheiding.
Marten Douwes Teenstra probeerde de mensheid van de wreedheid van het slavernij te doordringen. Hij heeft er zijn leven lang voor gevochten.
Er zijn altijd meerdere kanten aan een verhaal.
En soms is het niet duidelijk wat de goede kant is. Dat maakt het moeilijk.
Soms geldt ook, dat men die goede andere kant niet wil zien.
En dát, dat maakt boos.
Jaap Tuma, secr. Stichting Ulrum 1834
Bronnen: AD.nl; De wraak van Diponegoro, Marten Bossenbroek; omroephethogeland.nl; nu.nl; dvhn.nl; youtube.com; nrc.nl.