Verschil tussen arm en rijk is er altijd geweest. Min of meer in navolging op de vorige afleveringen over hoe de elite met macht en respect omgaat, deze keer aandacht voor de financiële afstanden.
Inkomen kroonprinses Amalia
Op 11 juni 2021 in het nieuws (nos.nl); prinses Amalia ziet voorlopig af van de toelage van 1,6 miljoen euro waar ze vanaf haar 18 verjaardag (7-12-2021) recht op heeft.
Daarvan is bijna € 300.000 per jaar inkomen en ruim 1,3 miljoen voor personele en materiële uitgaven. Een dag eerder was de kroonprinses geslaagd voor haar gymnasium. Ze gaat niet meteen een vervolgopleiding doen, maar ze wil “eerst de wereld verkennen”. Op de 11e liet ze per brief aan premier Rutte weten dat ze het “ongemakkelijk” vindt om een uitkering te krijgen zolang ze daar “weinig als tegenprestatie tegenover kan stellen en andere studenten het zoveel moelijker hebben, zeker in deze onzekere corona-tijd”.
Dat een lid van het Koninklijk Huis afziet van de toelage, is nog nooit eerder gebeurd.
In een eerder artikel van nos.nl van 15-9-2020 werden de salarissen en vergoedingen voor 2021 voor het koninklijk huis opgesomd: ‘Het gezamenlijke inkomen van het koningspaar stijgt per 2021 naar 1.394.000 euro netto, 68.000 euro meer dan in 2020. Daarnaast krijgen koning Willem-Alexander en koningin Máxima een vergoeding voor personeel en materiële ondersteuning. Dit bedrag wordt per 2021 € 5.718.000 (€ 138.000 meer dan 2020). Ook het inkomen van prinses Beatrix valt hoger uit. Zij krijgt volgend jaar 564.000 euro, eveneens belastingvrij. Dat is 27.000 meer dan nu. Daarnaast wordt er 1.087.000 euro aan personeel en materiële kosten uitgetrokken, eveneens 27.000 meer dan dit jaar (2020).
Bijstandsnorm
Ter vergelijking; de bijstandsnorm voor een gezin bedraagt netto € 1.536,34 per maand (2021). Keer 12 is dat € 18.436,08 per jaar. De verhoging alleen al voor Beatrix was dus al behoorlijk meer dan waar een bijstandsgezin in een heel jaar mee rond moet komen. Het ‘loon’ van € 300.000 per jaar voor Amalia staat gelijk aan 16 bijstandsgezinnen. De 1.4 miljoen van haar ouders aan 75 gezinnen.
Natuurlijk, u heeft gelijk, het bijstandsgezin heeft niet zulke hoge woonlasten en ze krijgen huurtoeslag en allerlei andere toeslagen.
Maar ook in het artikel staat: Daarnaast zijn er kosten voor het koningshuis die bij de begroting van andere ministeries zijn ondergebracht, zoals staatsbezoeken (Buitenlandse Zaken), onderhoud aan paleizen (Binnenlandse Zaken) en het onderhoud van het schip De Groene Draeck van prinses Beatrix (Defensie).
Oftewel, het onderhoud aan de paleizen wordt al betaald. Huurtoeslag is niet nodig als er geen huur betaald hoeft te worden. Zorgtoeslag lijkt me ook niet nodig. En gelukkig hebben ze ook geen beroep hoeven doen op kinderopvangtoeslag (u kent de affaire).
Voor de duidelijkheid; ik ben niet tegen het koningshuis. En een goed inkomen mogen ze van mij ook gerust hebben. Maar wat is ‘goed’ en wanneer geldt; goed is goed genoeg.
Hoeveel méér heb je nodig? Het brood voor de koning zal toch niet 75x zoveel duurder zijn als voor ‘het gewone volk’?
Dat Amalia afziet van een bedrag per jaar wat anderen in hun leven graag één keer zouden hebben, en dat ze aan ‘andere studenten’ denkt; misschien is het een veelbelovende verandering in de lijn van ‘nieuwe elite gezocht’ (zie vorige column).
CAO protesten zorgmedewerkers
In het nieuws op 10 juni 2021 (RTV Noord); Protesterend personeel van het UMCG is boos over het nieuwste cao-bod van de ziekenhuizen. De Universitair Medisch Centra willen wel werken aan onder meer betere werkomstandigheden, maar een loons-verhoging zit er niet in. Stank voor dank?
Onrechtmatige uitgaven VWS
nos.nl 19 mei 2021: Volgens de Algemene Rekenkamer is door het ministerie van Volksgezondheid (VWS) 5,1 miljard euro in 2020 onrechtmatig uitgegeven aan coronamateriaal, zoals beademingsapparatuur, mondkapjes en testen. Van dat geld is met andere woorden niet goed duidelijk gemaakt hoe het is besteed. Ontbrekende bonnetjes dus.
In diverse talkshows en in politiek Den Haag wordt er veel en verbaasd over gesproken. Demissionair minister president Mark Rutte meent beter te kunnen rekenen en vindt zelf niet dat hij bagataliseert, als hij in een handomdraai een probleem van 5,1 miljard verkleint naar 590 miljoen euro.
Eén miljard is een postzegel, zo betoogt hij.
Oppositiepartijen wijzen erop dat niet alleen met de coronacrisis er sprake is van onrechtmatige uitgaven, maar dat al jarenlang door de Algemene Rekenkamer dit wordt geconstateerd. Evenals dat de eerste kamer al jarenlang niet (tijdig) wordt geïnformeerd over uitgaven, ondanks dat dit in wetgeving is vastgelegd (budgetrecht).
Ach ja, er raken wel vaker bonnetjes kwijt.
Sywert van Lienden
De Volkskrant en Follow the money weten op 15 mei te melden dat Sywert van Lienden 9 miljoen en zijn zakenpartners beide zo’n 5 miljoen hebben verdiend aan de import van Chinese mondkapjes. Dit ondanks dat ze herhaaldelijk publiekelijk verklaarden er zelf niets aan over te houden. Het RIVM adviseerde tegen de aankoop omdat er sprake zou zijn van een “onacceptabel gezondheidsrisico”, vanwege het feit dat er grafeen in de mondkapjes werd gevonden. De ingekochte mondkapjes met een totale waarde van meer dan 100 miljoen euro zijn hierdoor uiteindelijk nooit gebruikt.
IIIn een uitzending van Buitenhof spreekt op 6 juni Twan Huys met Van Lienden. Duidelijk wordt dat naast de stichting Hulptroepen ‘zonder winstoogmerk’ ook een BV was opgericht. Van Lienden bood excuses aan voor zijn „gebrek aan transparantie en openheid” rond de mondkapjesovereenkomst met de overheid. De 9 miljoen euro die hij met de deal verdiende, zou hij „een maatschappelijke” bestemming willen geven.
Of hij dat ook zou doen als dit niet ontdekt was?
1834
Dan weer de vraag hoe de link ligt met 1834.
We kunnen kijken naar de hereboeren en knechten uit die tijd. Maar laten we onze ogen nog even richten op de Oranjes.
Koopman-koning Willem 1 wilde de economie weer tot bloei krijgen. Hij deed dat door in de drie delen van zijn koninkrijk – het Noorden, het Zuiden en de kolonie Nederlands-Indië – de sterke kanten van de economie te stimuleren.
- Het Zuiden, het huidige België, waar al vroeg een industriële revolutie heeft plaatsgevonden, moet zich richten op de productie van consumptiegoederen.
- De handelaren uit het Noorden, het huidige Nederland, moeten die producten vervolgens de wereld over brengen.
- En de inwoners van de kolonies ten slotte moeten de kostbare tropische goederen leveren.
Willem I laat tussen Noord en Zuid kanalen en wegen aanleggen om het goederenvervoer te vergemakkelijken. Zelf treedt hij ook op als investeerder. Voor de handel met Nederlands-Indië richt hij in 1824 de Nederlandsche Handel-Maatschappij (NHM) op. Ook wordt daar het cultuurstelsel ingevoerd: een systeem dat de lokale bevolking verplicht een deel van het jaar op het land te werken voor het koloniale bewind. Op die manier wordt Indië een wingewest dat de economie van het vaderland er weer bovenop moet helpen. De producten worden door de NHM verkocht.
Ondanks zijn economische activiteiten valt de koning bij het zuidelijk deel van zijn bevolking niet in de smaak. De Belgische liberalen zien in hem een vorst die uit is op absolute macht en niet bereid is om de ontwikkelde bovenlaag meer inspraak te geven. De Belgische katholieken maken bezwaar tegen de inmenging van de protestantse koning in de opleiding van priesterstudenten. Ze vinden zijn godsdienstige bemoeienis te ver gaan. De kranten worden steeds meer beperkt in hun journalistieke vrijheid. Ook eist Willem dat in het hele land Nederlands wordt gesproken, terwijl de Belgische bovenlaag vooral Frans spreekt.
In 1830 komen de Brusselaars in opstand. ‘Dood aan Willem I, tiran van de Nederlanden,’ schrijven de Belgische opstandelingen. Willem stuurt er een leger op af, maar dat mag niet baten. België verkrijgt zijn onafhankelijkheid. Niettemin houdt de koning het leger nog negen jaar op de been. Dit brengt hoge kosten met zich mee, wat de koning ook in Nederland minder populair maakt.
Dat de koopman-koning het geld ‘creatief’ wist te gebruiken lezen we onder andere bij wikipedia:
Nieuwe kanalen en straatwegen werden in zijn opdracht aangelegd. Investeringen in zulke grote nationale projecten deed hij bij politieke tegenstand buiten de begroting om met behulp van het Amortisatiesyndicaat, waarin de kroondomeinen tot zekerheid waren ondergebracht. Winsten waren op deze wijze in zijn voordeel, verlies belastte deze staatseigendommen.
Willem was de eerste kapitalistische heerser van Europa, die met enigszins moderne methoden zijn inkomsten enorm vergrootte terwijl de arbeidersklasse verpauperde. Na zijn overlijden werd zijn te verdelen boedel gewaardeerd op ongeveer 30 miljoen gulden.
Dat o.a. het cultuurstelsel in de Oost Indische landen tot de Java oorlog leidde hadden we de vorige keer al gelezen. Het van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden een moderne en verlichte eenheidsstaat willen maken, leverde op godsdienstig en taalkundig gebied ondervonden deze hervormingen weerstand. In het zuiden leidde tot de onafhankelijkheid van België. In het noorden tot een kerkelijke afscheiding.
Was Willem 1 een succesvol koning?
Hij stierf dus met een vermogen van zo’n 30 miljoen gulden. Omgerekend zou dat anno nu ongeveer 320 miljoen euro zijn.
Maar of de macht en rijkdom goed combineren met het zorgen voor je burgers/medemens?
Laten we hopen dat Amalia bij haar standpunt blijft. Dat geeft een beter oranje-gevoel.
Jaap Tuma
bronvermelding:
nos.nl; rtvnoord.nl; youtube Bert Brandsma; wikipedia; uitenhoftv.nl;. canonvannederland.nl; iisg.amsterdam